Ar ddydd Mawrth, 9fed Ebrill, daeth MonLife Heritage a Chymdeithas Cas-gwent at ei gilydd i ddathlu carreg filltir arwyddocaol: 75 mlynedd ers sefydlu Amgueddfa Cas-gwent.

Mae’r amgueddfa wedi’i gwreiddio yn y gymuned, gan weithio gyda grwpiau lleol i feithrin nid yn unig diddordeb yn y gorffennol ac ymdeimlad o barhad ond hefyd i fywiogi bywyd diwylliannol ac addysgol y dref.

Daeth cydweithwyr MonLife, Cymdeithas Cas-gwent, gwirfoddolwyr presennol a chyn-wirfoddolwyr a chyfeillion yr amgueddfa ynghyd i rannu straeon, atgofion ac archwilio’r arddangosfeydd cyfredol.

Wedi’i sefydlu ym 1949 gan Gymdeithas Cas-gwent, hyrwyddwyd sefydlu’r amgueddfa gan Ivor Waters, hanesydd lleol ac athro uchel ei barch yng Nghas-gwent. O dan ei arweiniad, sefydlwyd y Gymdeithas yn 1948 i greu amgueddfa yng Nghas-gwent. Ar Ebrill 9fed, 1949, croesawodd yr amgueddfa ei hymwelwyr cyntaf mewn ystafell fechan uwchben Porth Tref canoloesol Cas-gwent, a urddwyd gan yr Arglwydd Rhaglan.

Wedi’i gyrru gan wirfoddolwyr, dan arweiniad Ivor Waters i ddechrau ac yn ddiweddarach gan ei wraig, Mercedes Waters, ffynnodd yr amgueddfa. Ddwy ddegawd yn ddiweddarach, gan dyfu’n fwy na’i gartref gwreiddiol, symudodd i’r hen Ysgol Fwrdd yn Stryd y Bont.

Cymdeithas Cas-gwent oedd yn rheoli’r amgueddfa tan 1976 pan gafodd ei rhoi i ofal Cyngor Dosbarth Trefynwy, sef Cyngor Sir Fynwy bellach.

Ym 1983, daeth yr Amgueddfa Cas-gwent o hyd i’w phreswylfa bresennol yn Gwy House, hen Ysbyty Cas-gwent a’r Cylch, gan ehangu ei harddangosfeydd a gwella mannau arddangos a chyfleusterau storio dros y blynyddoedd. Mae’r esblygiad hwn wedi’i wneud yn bosibl gan gefnogaeth ac ymroddiad parhaus gwirfoddolwyr sydd wedi plethu eu hunain i mewn i naratif yr amgueddfa.

Dywedodd y Cynghorydd Angela Sandles, Aelod Cabinet dros Gydraddoldeb ac Ymgysylltu Cyngor Sir Fynwy: “Roedd yn wych croesawu aelodau o Gymdeithas Cas-gwent, Maer Cas-gwent, y Cyngor Tref a gwirfoddolwyr presennol a gorffennol gwerthfawr. Roedd dathlu 75 mlynedd yr amgueddfa gyda phawb yn gwych, a rhoddodd gyfle i ni ddweud diolch i’r holl wirfoddolwyr ar hyd y blynyddoedd.

Os ydych yn yr ardal, cofiwch alw draw i weld yr arddangosfeydd.”

Cyng. Angela Sandles

Am ragor o wybodaeth am Amgueddfa Cas-gwent a digwyddiadau sydd i ddod, ewch i: https://www.monlife.co.uk/cy/heritage/chepstow-museum/

Tags: Chepstow Museum, MonLife, Monmouthshire, news